اين مجموعه به مباشرت يوسف خان گرجي (سپهدار اعظم) هم زمان با احداث نخستين پايه ها و نشانه هاي شهر اراك در زمان فتحعلي شاه قاجار بنا شد. نقشه سلطان آباد (اراك قديم) كه آخرين نمونه شهر سازي ايراني، اسلامي است، به صورت چهار گوش شكل گرفته و در ناحيه شمال غربي آن مقر حكومتي (مجموعه ارگ حكومتي) قرار داشته است. مقر حكومتي توسط ديواري از بدنه شهر جدا مي شد و در اصل در خارج از متن اصلي شهر سلطان آباد قرار داشت. مقر حكومتي يا ارگ حكومتي به عنوان مركز حكومت و محل سكونت حاكم و ديوانيان و برخي نهادهاي حكومتي بود.
از مجموعه عظيم ارگ تا سال ۱۳۴۰ شمسي تنها عمارت نظميه، خانه سپهدار و برج شيشه باقي بوده است. اين مجموعه به سبب اهميت تاريخي، فرهنگي توسط سازمان حفاظت از آثار باستاني در سال ۱۳۵۴ شمسي در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيد. متأسفانه بر خلاف قانون در سال ۱۳۶۱ شمسي، اين اثر ارزشمند تقريباً به طور كلي تخريب شد و جز پايه ها و قسمتي از زير زمين منزل سپهدار چيزي از اين مجموعه باقي نمانده است.

شاعر بلند پايه سبك هندي در عصر صفويه، "محمد علي بن ميرزا عبدالرحيم تبريزي" معروف به "صائب" در سال 1016 ق متولد و در سال 1081 ق در اصفهان در گذشت. محمد علي صائب تبريزي فرزند ميرزا عبدالرحيم تبريزي شاعر بلند پايه و صاحب سبك عصر صفوي در اصفهان متولد شد و پدر وي از تاجران تبريز و مقيم اصفهان بود و در اين شهر به تحصيل علم پرداخت سپس به مكه و از آنجا به هند رفت و ساليانه در هند مورد توجه شاه جهان بود.
در بازگشت به اصفهان مورد توجه شاه عباس دوم قرار گرفت و در نزد او مقام و منزلتي يافت و ملك الشعراي آن پادشاه گرديد.وي پيرو سعدي و حافظ و مروج سبك معروف هندي است.آرامگاه وي از معماري دوران صفويه الهام گرفته است. آرامگاه او در سال 1346 ش به شكل امروزي درآمد. بناي مزبور ايواني زيبا به طول 20/14 متر و عرض 6 و ارتفاع 8 متر دارد و حدود 2 متر از سطح باغ بلندتر ساخته شده است كه ده پله سنگي سراسري دارد. بر روي سرستون هاي ايوان زيبا، قوس هاي جناغي قرار گرفته اند و زير سقف با طرح شطرنجي آينه كاري شده است. جبهه شرقي و غربي ايوان داراي دو دهنه، يك ستون و دو قوس مي باشند. سنگ مزار صائب عبارت است از يك قطعه سنگ مرمر يكپارچهٔ يزدى كه سنگ مزار قديمى را در وسط آن جاسازى كرده‌اند. سنگ اصلى مزار كه به دو نيم شده است، داراى كتيبه‌اى شامل يك مطلع و يك غزل از صائب به خط محمد صالح، خويش‌نويس مشهور دورهٔ صفوى است.
اسامي ديگر افراد كه در مقبره صائب مدفون هستند:
1- "ميرزا ابوالقاسم" فرزند صائب، متوفي 1140 ق
2- "ميرزا محمد علي ابن محمد رحيم" نواده صائب ، متوفي 1141 ق
3- "ميرزا محمد محسنا" فرزند صائب، متوفي 1149 ق
4- "ميرزا بزرگ" و "ميرزا كوچك" دو برادر بودند كه در زمان شاه سلطان حسين مستوفي و متصدي دفاتر مالياتي بودند.اين دو برادر چون حاضر نشدند دفاتر مالياتي و آمار مردم را به افغانها بدهند به دستور محمود افغان در ديگ آب جوشانده شدند. آرامگاه وي در خيابان صائب اصفهان در باغ شخصي او به نام «باغ تكيه» در كنار نهر نياصرم قرار دارد.

امامزادگان هفتاد دو تن از احفاد نوادگان امام زين العابدين (ع) و امام محمد باقر (ع) و موسي كاظم (ع) هستند. اين بزرگواران به صورت دسته جمعي از كربلا به مقصد توس جهت زيارت علي بن موسي الرضا (ع) عازم بودند كه اين حركت را مزدوران مامون دانستند و ايشان را به شهادت رساندند بزرگ اين امامزادگان پدر و پسري هستند كه در كتب نامشان با بهترين القاب و توضيح مي درخشد پدر: علي صالح بن عبدالله اعرج بن حسين اصغر بن امام زين العابدين (ع) است. پسر: عبدالله الثاني بن علي صالح فوق الذكر.
در بقعه شرقي محوطه بزرگ 72 تن كه با داشتن دو گنبد. 10 پله در طرفين پايه هاي دو گنبد از ديگر بقعه ها متمايز است دو فضاي چند ضلعي وجود دارد كه محل ورود فضاي دوم از طرف شرق و يا به عبارت ديگر بالا سر امامزادگان عبدالله ثاني و علي صالح است. اين فضا كه از نظر مساحت بقعه و ضخامت ديوارها و نقشه كلي حايز اهميت است. داراي يك صندوق قديمي چوبين با شش قبر مرتفع از زمين با پوشش مرمر و كاشي است اين فضا با ايوان طاق نماي ورودي به طول 40/1 متر به فضاي اول متصل مي شود و در مجموع 25 متر مي باشد كه در ميانه صندوق منبت با طرح هاي هندسي و گلداني مقبره ام سلمه به چشم مي خورد كه او دختر عمو و همسر علي صالح و مادر عبدالله ثاني است كه امام كاظم و امام رضا عليهم السلام به آن دو همسران صالح شايسته مي گفتند.

اين قلعه صخره اي با ارتفاع بيش از سي و پنج متر به صورت شبه جزيره در ساحل درياچه اروميه قرار دارد. در گذشته اين محل يكدر و قرخلار (چهل تن) ناميده مي شد. در سالهاي 1914- 1918 ميلادي شخصي به نام كاظم خان (از ساكنان قوشچي) اين قلعه را جهت دفاع در برابر حمله هاي اسماعيل آقا سيميتقو ساخت. گفته مي شود كه كاظم داشي (البته داشي لقبي بوده كه به اين فرد داده بودند) از مبارزين محلي بر ضد روسها و قواي همراه روسي كه قصد گرفتن منطقه را در جنگ جهاني اول داشتند مردم را به اين جزاير با قايقهايي كه ساخته بود مي برد كه اين جزاير به خاطر قدرداني از اين فرد به نام وي نام گذاري مي گردد.آثار عمارت و ساختمانهاي متعددي از سنگهاي بزرگ و تراشيده در پي و بناي اين قلعه به چشم مي خورد. در اين قلعه تعدادي سنگ قبر از مرمر سفيد و درخشان وجود دارد كه روي انها عباراتي به خط نسخ زيبايي حجاري شده است. در بالاي اين قلعه چاهي به طول و عرض دو و نيم متر و عمق هشت متر ديده مي شود. اين قلعه فقط يك در دارد كه به جاده سنگي باز مي شود. در قرن هفتم هجري قمري به دستور هلاكو خان اين قلعه تجديد بنا شده است.