ارگ گوگد دومين بناي بزرگ خشت و گلي ايران است كه تاريخ ساخت آن به حدود چهار قرن پيش باز مي گردد و تنها سند مكتوبي كه از اين بنا موجود است متعلق به حدود يكصد و چهل سال پيش مي باشد. نصف بناي ارگ توسط شخصي به نام عليخان به عنوان مهريه به همسرش واگذار شده است. ارگ گوگد در مسير جاده معروف ابريشم قرار داشته است و در ساختمان آن وجود طبقات پائين و بالا بيانگر نظام طبقاتي در اجتماع آن روز گار مي باشد به اين صورت كه استر و استربانان در طبقه پائين و در مجاورت هم و بازرگانان و افراد شاخص در طبقات بالا مسكن مي گزيده اند به همين دليل در زمان صلح به عنوان كاروانسرا و در زمان جنگ و يا حمله اشرار به عنوان دژ نظامي مورد استفاده قرار مي گرفته است. سوراخهايي روي ديوارهاي مرتفع وجود دارد كه از آن به عنوان سيستم امنيتي هشدار دهنده استفاده مي گرديده، به اين صورت كه كبوترها را در اين سوراخها اسكان مي داده اند كه شب هنگام با بيقراري و سر و صداي اين كبوتران متوجه ورود مهاجمين توسط قلاب يا نردبان مي شدند.
در روي درب ورودي شمالي قسمتي به عنوان شاه نشين وجود دارد كه هم اكنون به عنوان سـوئيت ويـژه مـورد استفاده قرار مي گيرد و حـوض آبي در اين شـاه نشين وجود دارد كه هـر زمان درب توسـط مهاجميـن آتش زده مي شده است و محافظين با تخليه آب حوض، آتش را خاموش مي كرده اند.
در روي درب ورودي ارگ دو دركـوب وجـود دارد، بـزرگتـر را مــرد كـوب و كـوچـكـتر را زن كوب مي نامند كه بر عكس بقيه مناطق ايران در گلپايگان زن كوب در سمت راست قرار دارد.از طرفي چاهي در ضلع جنوب شرقي ارگ وجود دارد كه نشان مي دهد براي روزهاي مقاومت و محاصره فكر آب نيز شده است. ارتفاع باروي اطراف قلعه هشت متر اما ارتفاع برج‌ها به يازده متر مي‌رسد.در بالاي باروها سوراخ‌هايي جهت تيراندازي يا دفع دشمن در فواصل مختلف در يك متري پشت‌ بام تعبيه گرديده است

اين بنا به‏ صورت يك بقعه و دو مناره است كه بر روى قبر "عمو عبدالله" از زهاد و صُلحاى معروف قرن هشتم هجرى بنا شده است. از جمله مناره‌هاي بسيار معروف اصفهان كه در واقع دومناره در كناره هم است، "منارجنبان" مي باشد كه در 6 كيلومتري غرب اصفهان، در راه نجف آباد قرار دارد.
ايوان منارجنبان يكى از نمونه‏ هاى ابنيه سبك مغولى ايران است و از آن دوره كاشى‏كارى‏هايى هم دارد. مناره‏ ها بعداً و در تاريخى كه درست معلوم نيست و احتمالاً در آخر عصر صفويه به ايوان مزبور اضافه شده و با حركت دادن يكى از آنها، نه تنها مناره ديگر به حركت درمى‏آيد بلكه تمامى اين ساختمان مرتعش مى‏شود.
شهرت منارجنبان اصفهان از ديرباز به اين خاطر بوده است كه هر گاه يكى از  مناره‏هاى طرفين ايوان بنا را مى ‏جنبانده ‏اند اين حركت به مناره ديگر هم منتقل مى ‏شده است. چگونگى اين حركت و انتقال آن به مناره ديگر - اگر چه ديرگاهى تعجب بسيارى از مردم و بازديدكنندگان آن را بر مى ‏انگيخته است. از ديدگاه صاحب نظران و آنان كه بر امورى چون معمارى آگاهند، چندان شگفت و غير طبيعى نيست آنان بر اين باورند كه در تمام بناهايى كه چنين شكل و مناره هايى دارند حركت هست و اگر در اينجا بسيار چشمگيرتر است دليل آن باريكى و سبكى اين مناره هاست و گرنه جهانگردان و سياحان به مناره ‏ها و ساختمان هايى كه به همين طريق مى ‏جنبيده ‏اند در نقاط ديگر جهان اشاره كرده ‏اند.
اين مكان در اصل به صورت يك بقعه است كه در بالاي آن ايواني ساخته شده كه حدود نه ذرع (10 متر) ارتفاع دارد و دو ستون جنبي آن به صورت مناره با ارتفاعي در حدود پنج ذرع (17 متر) از سطح ايوان بالاتر كشيده شده است. فاصله دو مناره در سطح پشت بام حدود نه متر و محيط هر مناره چهار متر و نيم است.
منارجنبان اصفهان در حقيقت بقعه ‏اى است كه بر مزار شيخى زاهد و عابد به نام عمو عبدالله كه در ذيحجه سال 716 هجرى قمرى وفات يافته، ساخته شده است و در آغاز تنها ايرانى بوده است كه بعدها دو مناره معروف منارجنبان را به ساختمان آن افزوده ‏اند. بنابراين بى شك ساختمان ايوان و مناره‏ ها پس از سال 716 هجرى قمرى آغاز شده و به انجام رسيده است. منارجنبان بر سر راه اصفهان به نجف آباد در روستايى به نام كاردالان قرار دارد. هر يك از دو مناره اين بنا 17 متر بلندى دارد و ارتفاع بنا 10 متر است.
كاشي هاى لاجوردى و فيروزه‏اى زينت بخش اين بناست و برمزار آن روحانى زاهد و عابد قطعه سنگى مرمرى قرار داده‏ اند كه سوره يس از قرآن كريم حاشيه آن را زينت داده است. كتيبه ‏هاى ديگرى نيز در اين آرامگاه هست كه از آن جمله است كتيبه‏ اى بر سنگ مرمر بالاى سنگ اصلى كه از عمد عبدالله به عنوان يك مرد پرهيزگار و زاهد نام مى ‏برد و تاريخ او را نيز ذكر مى ‏كند.

مجموعه كاخ سروستان كه قديمي‌ترين گنبد آجري كشور را در خود جاي داده است در زمان  بهرام گور ساساني ساخته شده است. كاخ سروستان در استان فارس و در 9 كيلومتري جنوب شهر سروستان و در مسير روستاي نظرآباد در دشتي وسيع جاي گرفته است. اين كاخ از جنس سنگ و گچ است. اين بنا كه از باشكوه‌ترين كاخ‌هاي ساساني است در آن زمان مقدس بوده است. قسمت اصلي بنا در ضلع شرقي بوده كه شامل يك ايوان بزرگ و دو ايوان كوچك تر است . ايوان اصلي به تالار مركزي و سپس به حياط مرتبط مي شود . در دو طرف آن دو تالار بزرگ با سقف گنبدي مرتفع قرار دارد . در دو تالار گنبد دار در حاشيه زير سقف بقاياي گچبري ديده مي شود . اين كاخ نسبت به ديگر بناهاي اين دوره از فن معماري و پلان‌هاي پيچيده و كامل‌تري برخوردار است. آخرين بررسي‌هاي باستان‌شناسي در مجموعه كاخ سروستان نشان داد؛ اين مجموعه ساساني در دوره اوج شكوه خود حدود 30 هكتار وسعت داشته است.

منارجنبان يكي از بناهاي تاريخي شهر اصفهان كه در هفت كيلومتري غرب اصفهان و در مسير جاده اصفهان به نجف آباد در روستايي به نام كارلادان واقع شده است.اين بناي تاريخي فرهنگي حدود 700 سال قبل در دوره ايلخان مغول با يك معماري منحصر به فرد ارزشي ساخته شده و اكنون نيز تنها "سازه لرزان كشور" محسوب مي شود.مقبره "عمرعبدالله بن محمد بن گوركاني" از زهاد و صلحاي قرن هشتم هجري ، در قسمت زيرين اين بنا قرار گرفته به جز سنگ قبر منصوب به او ، اطلاعات ديگري از وي در دست نيست . اما مردم بومي اين منطقه براين عقيده هستند كه منارجنبان به احترام اين عارف بر روي مقبره اش احداث شده است.با وفات شيخ زاهد در ذيحجه سال 716 هجري قمري ، اين بنا كه در آغاز تنها ايواني بوده است ، ساخته شد و بعدها دو مناره معروف منارجنبان را به ساختمان آن افزودند. بنابراين بي شك ساختمان ايوان پس از سال 716 هجري قمري آغاز شده و به انجام رسيده است.